Kosovsko specijalno tužilaštvo u optužnici u slučaju Banjska tereti biznismena sa Severa R.S. za pranje novca, odnosno da je u periodu od 1. januara 2017. do 24. septembra 2023. preko svoje kompanije RAD DOO pomagao Milanu Radoičiću da sakrije poreklo novca, piše RSE.
Prema optužnici, koju je protiv 45 lica kosovsko specijalno tužilaštvo podiglo 11. septembra i u koju je Radio Slobodna Evropa imao uvid, navodi se da je R.S. svesno preko svojih privrednih subjekata i ekonomskih aktivnosti pomagao Radoičiću da opere novac tako što je nepokretnu i pokretnu imovinu prenosio na treća lica, sa ciljem da se prikrije poreklo imovine.
R.S. je sa svojim kompanijama ranije dobijao tendere za razne projekte od Kosova, a poslednjih godina samo od Srbije.
Poslednji višemilionski tender dobio je od Srbije dan nakon podizanja optužnice na Kosovu.
U optužnici se navodi se da je R.S. bio svestan da prihodi Radoičića proizilaze iz kriminalnih aktivnosti, te da postoji osnovana sumnja da je izvršio krivično delo „pranje novca“, koje je kažnjivo zakonom o sprečavanju pranja novca i borbi protiv finansiranja terorizma.
Kazna za ovo krivično delo je do deset godina zatvora.
Radio Slobodna Evropa navodi da je kontaktirao R.S., ali da im on nije odgovorio.
Šta se desilo u Banjskoj?
Oružana grupa Srba je 24. septembra 2023. napala Kosovsku policiju u Banjskoj kod Zvečana i ubila jednog policajca. Potom su u razmeni vatre ubijena i trojica srpskih napadača. Odgovornost za ovaj napad je preuzeo Milan Radoičić – tada potpredsednik Srpske liste, najveće partije Srba na Kosovu koja ima podršku Beograda.
Optužnica kosovskog specijalnog tužilaštva protiv 45 osoba za ovaj oružani napad tereti većinu njih za terorizam i teška krivična dela protiv ustavnog poretka i bezbednosti Kosova.
Milan Radoičić se tereti i za omogućavanje i finansiranje izvršenja terorizma i pranja novca, dok su R.S. i pravno lice RAD DOO optuženi samo za pranje novca.
U optužnici se navodi da je ova grupa, upotrebom nasilja uz korišćenje teškog naoružanja, pokušala da „odvoji severni deo teritorije Kosova, odnosno opštine naseljene srpskom većinom, i da ih pripoji teritoriji Republike Srbije“.
Sudija za prethodni postupak je, kako se navodi u optužnici, izdao nalog za hapšenje R.S., te 20. avgusta 2024. raspisao i poternicu. Prema saznanjima RSE on se već neko vreme ne nalazi na Kosovu.
Ko je R.S. i šta se zna o njegovim kompanijama?
Biznismen iz Zvečana R.S. na Kosovu ima dve registrovane kompanije – RAD D.O.O. i RAD P.T.P. a u Srbiji je pod njegovim imenom registrovana RAD 028.
On se od decembra 2021. godine, zajedno sa Milanom Radoičićem, nalazi pod američkim sankcijama zbog umešanosti u međunarodni kriminal i korupciju. Pod sankcijama su i njegove kompanije na Kosovu i u Srbiji.
Kompaniju pod nazivom RAD P.T.P. na Kosovu je registrovao aprila 2013. godine, da bi februara 2018. registrovao još jednu pod nazivom RAD D.O.O. Kako se može videti u Agenciji za registraciju biznisa na Kosovu, osnovna delatnost njegovih kompanija je izgradnja stambenih objekata i drugi građevinski radovi.
Na osnovu podataka koji se objavljuju na kosovskom portalu „Otvorena nabavka“, na kome se mogu pronaći informacije o javnim ugovorima na Kosovu od 2018, kompanije R.S. su iz budžeta Kosova dobile oko pet miliona evra.
Usluge njegove firme su koristile uglavnom opštine sa srpskom većinom na Severu Kosova koje rade po kosovskom sistemu – Severna Mitrovica, Leposavić, Zvečan i Zubin Potok.
R.S. i njegova kompanija RAD 028, koja je u Srbiji registrovana januara 2014., dobila je milione evra za realizaciju raznih infrastrukturnih projekata i iz budžeta Srbije.
R.S. pobeđuje na tenderima koje uglavnom objavljuju Privremeni opštinski organi koji na Kosovu funkcionišu u sistemu Srbije. Neki od njih su zatvoreni od početka godine uz obrazloženje kosovskih vlasti da njihovo funkcionisanje narušava ustavnost i zakone.
Šta piše u optužnici oko pranja novca?
R.S. se u optužnici u slučaju Banjska spominje u svojstvu privrednika koji je svesno učestvovao u pranju novca u korist Milana Radoičića.
U vezi sa tim se takođe pominju i kompanije koje su, kako se navodi, do 6. oktobra 2023. godine bile u vlasništvu Milana Radoičića, Zvonka i Žarka Veselinovića: INKOP iz Ćuprije, Novi Pazar Put, Betonjerka Aleksinac, Velmortrans Plus, Dolly Bell Beograd.
Dodaje se da se nakon napada u Banjskoj, Milan Radoičić povukao kao suvlasnik u ovim kompanijama, kako one ne bi pretrpele pravne posledice.
Kosovsko specijalno tužilaštvo ocenjuje da je Radoičić pranjem novca dobio veliku moć i kontrolisao Sever Kosova kroz kriminalne aktivnosti, te da je taj uticaj koristio „kao instrument za borbu protiv ustavnog pravnog poretka Kosova putem terorističkih akata i za svoje lične potrebe“.
„Svaka institucionalna podrška koja je pružena iz budžeta Kosova za građane na Severu završavala je u rukama optuženog Milana Radoičića, koji je uspeo da formira kompanije koje su se činile legalnim, te dobijao javne ugovore. Slična šema je razvijena i u Srbiji, ali sa svesnom namerom borbe protiv pravnog poretka Republike Kosova“, navodi se u optužnici.
Dodaje se da se pranje novca obavljalo i putem kompanije u vlasništvu R.S. (RAD DOO, RAD P.T.P. i RAD 028), te da je o poslovanju njegovih kompanija odlučivao Milan Radoičić, koji je opisan kao „vođa terorističke grupe“.
„Novac je na kraju završavao kod optuženog Milana Radoičića“, dodaje se.
Ipak, u optužnici se ne precizira jasno na koji način je R.S. „prao novac“ u korist Milana Radoičića i kako tačno je taj novac dolazio u njegove ruke.
Tenderi iz budžeta Kosova
Firme R.S. su na Kosovu dobijale tendere do decembra 2021. kada se našao pod američkim sankcijama.
Tako je opština Leposavić sa njegovom firmom RAD P.T.P avgusta 2018. sklopila ugovor o „rekonstrukciji i proširenju zgrade Opštinske uprave u Leposaviću“, vredan oko 345.000 evra.
Potom je iste godine od opštine Severna Mitrovica ista kompanija dobila tender za „Rekonstrukciju trotoara i ulice Ivo Lola Ribar u Severnoj Mitrovici“ u vrednosti skoro 330.000 evra, dok je za „Izgradnju Hale sportova u Severnoj Mitrovici – II faza“ izdvojeno oko 325.000 evra.
Pored ostalog, kompanija RAD P.T.P je dobijala i tendere za izgradnju stanova za socijalno ugrožene, za nabavku tehnologije, građevinskog materijala ili nameštaja.
U međuvremenu, R.S. sa drugom kompanijom RAD D.O.O takođe dobija vredne tendere koje raspisuju opštine sa srpskom većinom na Severu Kosova.
Jedan od vrednijih ugovora je za rekonstrukciju putne infrastrukture dela puta kralja Petra u Severnoj Mitrovici, koji je zaključen jula 2020. Opština Severna Mitrovica je za ove radove izdvojila blizu 700.000 evra.
Poslednji tender od institucija koje rade u kosovskom sistemu, R.S. je dobio septembra 2021. godine za dodatne radove na rekonstruciji i mreži kanalizacione mreže u Zvečanu.
Tenderi iz budžeta Srbije
Iako nakon decembra 2021. godine, kada je stavljen na američku crnu listu, od kosovskih institucija nije dobio ni centa, R.S. nastavlja da „gradi“ širom Kosova novcem iz budžeta Republike Srbije i sa kompanijom RAD 028.
Prema Agenciji za privredne registre u Srbiji, Radule Stević je u 2022. i 2023. godini ostvario ukupne prihode veće od osam miliona evra, dok za ovu godinu ti podaci još uvek nisu dostupni.
Prema portalu javnih nabavki u Srbiji, poslednji ugovor kompanija RAD 028 je sklopila 12. septembra sa Privremenim opštinskim organom Kosovska Mitrovica za nabavku građevinskog materijala za izgradnju, rekonstrukciju, sanaciju i adaptaciju porodičnih stambenih objekata za dvadeset opština na teritoriji Kosova.
Na Kosovu postoje deset opština sa srpskom većinom, ali Srbi žive i u mestima koja pripadaju većinski albanskim opštinama.
Ovaj tender je vredan oko 407 miliona dinara ili oko 3,5 miliona evra a osim kompanije RAD 028, dobila je i kompanija Beta gradnja doo Kosovska Mitrovica – koja se pominje u optužnici kosovskog specijalnog tužilaštva u slučaju Banjska.
RAD 028 je inače tokom cele ove godine dobijao vredne tendere a neki od njih su izgradnja stambenih objekata za potrebe socijalno ugroženih lica za šta je iz budžete Srbije izdvojeno oko million evra, parterno uređenje novoizgrađenog kulturno prosvetnog centra, izgradnja ostave, sanacija fasade i izgradnja trotoara u opštini Lipljan u vrednosti od oko 3 miliona evra i tako dalje.
Milionski tenderi
RSE je krajem jula 2023. pisao kako je firma RAD 028 dobijala poslove koji se finansiraju iz budžeta Srbije i za opštine južno od Ibra, iako u nekim gotovo da ne žive pripadnici srpske zajednice.
U prvih šest meseci 2023. godine RAD 028 je iz budžeta Vlade Srbije dobio preko šest miliona evra.
U toku 2022. RAD 028 je u dva dana od Privremenog opštinskog organa u Severnoj Mitrovici, finansiran iz budžeta Srbije, dobio dva velika tendera u iznosu od oko pet miliona evra.
Jedan se tiče izvođenja radova na izgradnji Univerziteta po srpskom sistemu, dok se drugi odnosio na rekonstrukciju ili izgradnju objekata u okviru „Zdravstvenog centra Kosovska Mitrovica“.
Inače, poslovi na Kosovu su, na osnovu uredbe Vlade Srbije, oslobođeni poreza na dodatu vrednost (PDV), koji iznosi 20 posto. Ova uredba iz 2011. godine odnosi se na promet dobara i usluga koji obveznici PDV-a vrše iz Srbije na Kosovo.